رایة الهدی

 خداوند در حدیثی قدسی اینگونه می‌فرماید: بزرگواری و عظمت لباس من است، هر کس در یکی از این دو با من بخواهد شراکت کند، او را به دوزخ می‌اندازم!

وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلاَئِکَةِ اسْجُدُواْ لآدَمَ فَسَجَدُواْ إِلاَّ إِبْلِیسَ أَبَى وَاسْتَکْبَرَ وَکَانَ مِنَ الْکَافِرِینَ ﴿34 سوره بقره)

و هنگامی که به فرشتگان گفتیم برای آدم سجده و خضوع کنید، همگی سجده کردند جز شیطان که سر باز زد و تکبر ورزید (و به خاطر نافرمانی و تکبر) از کافران شد!

«تکبر» از جمله گناهان کبیره‌ای است که قرآن آنرا مطرح کرده و طبع انسان نیز از آن متنفر است. این گناه از جمله گناهانی است که هم دین و هم عقل آنرا مذمت کرده و مورد تقبیح قرار می‌دهد.

تکبر در لغت به معنای اظهار بزرگی است و در اصطلاح به کسی می‌گویند که خود را بزرگ می‌داند و بر دیگران اظهار و اعلام بزرگی می‌کند.

متکبر از صفات خداوند است اما از جمله صفاتی است که غیر او شایسته این عنوان نیستند! در همین رابطه خداوند در حدیثی قدسی اینگونه می‌فرماید: بزرگواری و عظمت لباس من است، هر کس در یکی از این دو با من بخواهد شراکت کند او را به دوزخ می‌اندازم!

در بین روایات دو دسته را می‌توان در مورد این موضوع یافت: یک دسته آنهایی که دلالت بر فقر و نیاز بندگان دارد که از آن جمله می‌توان به تمامی ادعیه و زیارات اشاره کرد و دسته دیگر آنهایی که به طور مستقیم تکبر و خودبزرگ‌بینی در افراد را منع می‌کند. در روایتی از معصوم نقل می‌شود: هر کس که خود را بزرگ ببیند و در هنگام راه رفتن با حالت تکبر قدم گذارد به خدا نمی‌رسد مگر آنکه خداوند از او خشمگین است.

پس همانطور که مشخص شد این گناه از جمله گناهان کبیره و غیر جایز و حرام است. از جمله عوارضی که بر این عمل مترتب می‌شود این است که شخص متکبر طاعت خداوند را به جا نمی‌آورد و خود را بزرگ می‌داند و در نتیجه خود را بی‌نیاز از خداوند می‌پندارد و همچنین چنین شخصی به نصایح و پندهای دیگران گوش نمی‌دهد و همواره خود را بی‌نیاز از این پندها می‌داند چرا که خود را داناتر از افراد دیگر جامعه خود میپندارد تا چه برسد به عمل کردن به آن پندها!

به همین جهت است که چنین شخصی همیشه از حقیقت به دور و در گمراهی غرق است. در همین راستا خداوند در قرآن در مورد جریان دعوت حضرت موسی (علی نبیینا وآله وعلیه السلام) از فرعون، پادشاه مصر را اینگونه توصیف می‌کند: فرعون نصیحت و پند موسی را قبول نکرد و تکبر کرد.

نتیجه تکبر در آیات و روایات زیادی از جمله آیه بیان شده، کفر ورزیدن به خداوند است. چرا که شخص متکبر بر اثر تکبر خود را بی‌نیاز به خداوند و در مقابل او می‌داند و در نتیجه مبتلا به کفر می‌شود، پس همچون فرعون خود را خدا می‌پندارد و همچون شیطان از درگاه خداوند بیرون می‌شود.

ماه رمضان ماه بندگی و اظهار فقر و نیازمندی به خداوند متعال است. امید که در این ماه بزرگ همه ما فرصت از بین بردن این رذیله را در خود و جامعه را بیابیم.